Bon dia. Aki ta lo ultimo for di Den Noticia pa start bo dia informa y prepara.

Decision a cay, lo desmantela refineria di Aruba
Siman pasa Prome Minister Hulandes, Dick Schoof tabata di transito na Aruba, pa sigui pa Brazil pa atende e conferencia di COP30. Prome Ministernan Eman y Schoof a palabra apoyo di Hulanda pa proyectonan grandi pa Aruba.
Durante e bishita aki, e dos mandatarionan a acorda pa un proyecto di gran embergadura na San Nicolas, unda Premier Eman a comparti e noticia cu Gobierno a tuma e decision pa desmantela e locual a keda di e refineria y sanea e tereno completo. Esaki pa desaroya algo cu ta cuadra cu e direccion den cual mundo completo ta moviendo aden, esta energia renovabel y limpi.
Premier Eman a indica cu a pidi asistencia di expertonan Hulandes den e ramo di desmantelacion di areanan petrolero y limpiesa di e area cual ta rekeri experticio specifico, y Premier Schoof a compromete na duna e sosten tecnico aki.
“Mi kier felicita Prome Minister Mike Eman y su gabinete p’e decision importante pa redestina e tereno di refineria pa algo mas sostenibel. Esaki no ta un paso facil, pero sin duda un momento historico y crucial pa Aruba”, segun Dick Schoof.
Ademas a anuncia cu Hulanda lo sigui duna apoyo concreto na Aruba den e transicion energetico: “Hulanda ta apoya Aruba activamente den e proceso di transicion energetico. Nos a dicidi pa otorga 53.6 myon euro cu ta cerca di 110 myon florin pa fortalece e red di electricidad di Aruba. Esaki lo permiti cu Aruba por absorba mas energia solar y di biento, lo crea mas trabao, y lo contribui na un bienestar mas amplio pa tur ciudadano.
Cooperacion ta clave, tanto entre paisnan den e region como entre e diferente paisnan di nos Reino, semper basa riba igualdad y respet pa autonomia di cada un”.
Na final, Premier Eman a gradici su homologo Schoof p’e sosten na Aruba, pero tambe pa a yuda fortalece e relacion cu Aruba den Reino durante su periodo como Premier di Gobierno Hulandes.

Glenbert Croes su carera politico ta conoce final controversial
Net un aña despues cu el a baha como Minister di gabinete Wever Croes II y a retira for di partido MEP, yiu di Betico Croes den feliz memoria, ta bolbe presenta su mes riba un scenario dudoso y cu ta duna indicacion cu lo tin actonan fraudulento.
Portulaca ta nomber di e investigacion penal cu tin contra di Glenbert for di 2024 caminda el a dicidi di retira como Minister mas tanto pa presion di su lider Evelyn Wever Croes, pero hasta e investigacion penal aki, no a alerta su consenshi cu e ta riba mal caminda.
Un carta cu a bira conoci di oficina di abogado na Glenbert Croes, den nomber di nan clientenan Utilities Aruba NV y e compania nobo AWSS, p’e yiu di Betico duna claridad na un serie di pago cu el a ricibi for di e dos companianan aki y e tin cu duna claridad ta ki conseho el a duna pa por a ricibi un suma di casi 50 mil florin riba un periodo di cinco luna di 2025.
E carta ta cuestiona cu hecho cu Glenbert Croes, kende a bin ta ricibiendo pago di “overbruggingstoelage” cu lo mester a termina e luna aki, asina mes el a presta pa lanta un compania conoci como un ‘eenmanszaak’ y a inscribi esaki na Camara di Comercio bou di e nomber di ILOG Advisors.
Na luna di januari pues inicio di aña 2025, Glenbert Croes a firma un acuerdo cu AWSS caminda pa cinco luna, el a cobra 4150 florin pa luna pues en total el a ricibi e suma di 20.750 florin, pero e carta di abogadonan tambe a pidi e politico un splicacion riba e mesun suma aki, cu el a ricibi for di Utilities Aruba NV cu tambe a haci e problema aki ainda mas serio pa Glenbert ya cu e oficina di abogado, a mustra su persona si e por duna claridad riba e cobransa aki di 20.750 florin cu el a ricibi for di e compania estatal aki, ya cu no tin indicacion algun di con a paga Glenbert e suma menciona.
No ta prome bes cu Glenbert ta haya su mes den e tipo di problema financiero aki ya cu den pasado ora cu e tabata lider di partido OLA y a forma Gobierno cu AVP, Gobierno di MEP sa pone su persona responsabel pa paga miles di florin bek pa un decision cu el a tuma riba cual e no tabatin autoridad pa tuma e decision aki.
Ta Gobierno di Mike Eman a dicidi di duna e yiu di Betico un man y a percura p’e por a haya un trabou y asina bin bek riba pia, mientras cu tambe tabatin momentonan cu Gobierno Hulandes no tabata di acuerdo p’e bira Minister y tambe tur hende ta corda con e tabatin amistad cu yiu di Desi Bouterse, kende a keda deteni despues pa DEA y el a ricibi un castigo pisa pa negoshi di arma y droga y ainda e ta den prizon na Merca sintando un castigo di16 aña.
Loke henter e caso cu awor a sali na cla ta confirma, cu Glenbert no a siña su les y na lugar di sinta y limpia su nomber pa loke t’e caso di Portulaca, el a bira lanta un negoshi caminda tin indicacion ainda no concreto, cu e hunto cu conoci nan den Hunta Comisario di companianan di utilidad, lo a fix algo p’e por a sigui haya un entrada loke el a logra pa cinco luna y tur cos a caba for di momento cu Gabinete AVP-FUTURO a tuma mando di e pais.
Ainda Glenbert Croes no a wordo interroga pa Landsrecherche por completo den e caso di Portulaca, cu tin di haber cu actonan di corupcion cu permiso y apenas un luna despues cu el a ser laga den libertad y cu el a bira malo durante di interrogacion, ni un luna despues el a trama otro situacion pa loke ta mustra di lo kier a saca probecha financiero di esaki.
Hopi cabes lo bay cay den e caso aki, sigur ora cu tuma nota cu tin hopi comisario di e companianan aki, kendenan a wordo nombra pa Gobierno y Ministernan di MEP, tabata bon na altura di e investigacion cu ta andando for di aña caba contra di e yiu di Betico.

Aruba kier inventa e wiel di nobo
Ultimo tempo nos por tende hopi cu Gobierno di Aruba no kier aproba o ehecuta concepto di ley, cu ta na su disposicion. Pesey e pregunta kico ta pasando cu nos sistema gubernamental? Politica partidista tin mas peso cu p.e. interes general di nos propio pais?
Recientemente nos a atende un lectura masha interesante organisa pa partido RAIZ su organisacion Academia di Bon Gobernacion, unda a dedica riba e tema di Good Corporate Governance. P’e presentacion di aki di Good Corporate Governance, ing. Jossy Lacle a elabora riba e concepto di ley cu a wordo prepara p’asina garantisa "Good Corporate Governance" den nos gobernacion, pero tambe den nos companianan estatal.
Alabes, ing. Jossy Lacle a elabora riba su propio experiencia como ex-Director di WEB y miembro di varios Hunta Comissario. Ing. Jossy Lacle ta wordo considera un pionero den garantisa "Good Corporate Governance" den tur organisacion cu su persona a lidera.
Den e concepto di key, nos por lesa varios articulo cu Giobierno mester atene su mes na dje. E leyvaki ta data for di 22 di juni 2022. Loke nifica cu Gobierno di MEP y esun di AVP te awor, di acuerdo cu Conseho di Departamento Huridico y Ley, pa no aproba e ley aki di Good Corporate Governance. Tuma p.e. capitulo 17 di Hunta Comisario, cu ningun politico kier mira cambio, pasobra nan kier sigui mira nan hendenan (capcita o no) envolvi, unda ta keda demostra cu interes poltico ta pisa mas cu interes general di pueblo. E intencion tabata p’e ley aki drenta na vigor 1 di januari 2024, loke no a tuma lugar te ainda y cu por lo pronto lo no tuma lugar tampoco.
Y asina nos politiconan kier papia di integridad, cu nan mes no kier aplica, cu e.o. ee ley di Good Corporate Governance. Pregunta cu ta ser haci tambe, dicon na Corsou y St. Maarten si e ley aki ta funciona sin problema, Pakico e no por na Aruba? Ta pasobra Aruba kier inventa e wiel di nobo? No mester, pero si mester di curashi pa haci’e.
Otro ehempel cu Aruba kier inventa e wiel di nobo, ta riba importcion di carni for di Colombia. Te awe Gobiernonan di AVP, ni di MEP kier haci e cambio desea, pa pueblo por haya carni na un prijs mas economico. Tuma ehempel di ley di importacion di carni di Corsou, St. Maarten y di islanan BESS, politico/gobernante mester splica pakico cu mas di 10 aña, te ainda Aruba no por importa carni for di Colombia. A bai diferente delegacion of mision commercial y tur biahe nan bolbe ta bisa cu awor si lo bin cu un ley (nobo), siendo e ta existi p.e. na Corsou caba, Pakico mester inventa e ley (wiel) di nobo?
Otro ley cu mester a na vigor caba, te ley pa controla y proteha interes di Aruba, pa loke ta benta y cumpra di tereno/cas na Aruba pa construi of haci e casnan AirB&B. Recientemnte un Canadiense a cumpra 9 cas na Aruba, cu e meta pa converti nan den AirB&B. No tin un ley ainda pa evita esaki. Siendo na Corsou y Bonaire, tin ley pa regula benta di tereno y construccion di AirB&B. Copia e leynan aki, y aplica nan na Aruba. Si no haci esaki pronto, no ta keda tereno mas pa nos yiunan di tera y menos ainda e futuro generacion no tin cas mas p’e biba y forma su hogar.
Parlamentarionan lanta for di soño, haci boso trabao, pasobra trabao tin pa haci pa interes di pueblo y no mira solamente interes politico. Nos no mester inventa ningun wiel di nobo, nan tey caba.

Mester haci mas den prevencion di criminalidad na Aruba
Recientemente Ministerio Publico a lansa e proyecto preventivo yama “Choices matter, so do you”, cu a tuma lugar na Universidad di Aruba. E proyecto aki ta un colaboracion extenso entre Universidad di Aruba hunto cu varios scol secundario y financia cu fondonan destina pa combati criminalidad.
Den presencia di Procurador General, mr. Amalin Flanegin y varios fiscal y varios docente y studiante di Universidad, Minister di Husticia mr. drs. Arthur Dowers a duna un discurso den cual e mandatario a pone enfoke riba e rol crucial di Ministerio di Husticia pa cu seguridad na Aruba, pero tambe e rol importante di duna informacion corecto.
E hecho cu PG y varios fiscal ta presente n’e lansamento di e proyecto aki, ta mustra e importacia di un proyecto manera esaki. No solamente den Ministerio di Husticia ta sinti cu mester haci mas den prevencion di criminalidad riba Aruba, pero esey ta biba den hopi tambe den varios otro sector.
“Choices matter, so do you” ta un proyecto sumamente bunita y bon scogi pa purba envolvi e hobennan di nos comunidad pa transmiti cierto mensahe pa otro hobennan den comunidad. Ta importante pa informacion yega su destino corectamente y sin espacio pa mal interpretacion y pesey ta importante cu e grupo di hoben aki fungi como “influencer” pa tuma e reto di trece informacion veridico sin mal informa otronan.
E resultado di duna bon informacion tin impacto riba otronan y por influencia otronan pa haci lo corecto.E influencia aki no lo necesariamente wordo mira di biaha, pero den futuro un hoben cu awe a wordo influencia, lo por acerca e profesional den algun aña y comparti cu ne con e informacion duna awe, a haci un impacto positivo riba dje.

Kende ta responsabel pa un grito pa yudanza
Siman pasa, pueblo a tuma nota di un storia sumamente tristo y hopi impactante, ora cu testigonan a mira un auto blanco, pasa cu velocidad halto riba barancanan na Tres Trapi, Malmok y bay cay den lama.
A bati alarma y ora cu e prome patruya a yega n’e sitio, a bin nota enberdad e auto den lama y a nota un persona den e vehiculo y a pidi presencia di personal di Cuerpo di Bombero pa bin n’e sitio pa bin duna asistencia.
Sinembargo tur intento pa saca e persona y brinda prome asistencia na dje, a resulta envano ya cu el a fayece den su auto den loke ta mustra den un intento pa bandona e bida aki. Mirando varios mensahe cu e hoben aki a pone algun dia caba riba su red social, sin por a haya e yudanza cu el a bin ta demanda, pero no a haya oido desea.
Bo ta puntra bo mes, kende(nan) ta responsabel p’e gritonan di yudanza aki. E prome reaccion ta, su mayornan. Pero tin otro instancia cu tambe mester por yuda un persona asina, cu sigur tin su problema mental. Awe Jonathan Jeremy Wernet di 21 aña naci na Aruba, no tey mas. Pero si nos por bisa cu tin mas Jonathan ta cana rond, buscando yudanza.
Varios di su mensahenan riba su red a mustra cu e mucha homber aki tabata confrontando cierto situacion mental caminda el a solicita pa ayudo y hasta a pone cu ningun hende ta duna su persona atencion awor y ora cu e bay for di e mundo aki, ningun hende bin yora p’e.
E anochi prome cu Jonathan a fayece na Malmok, e tabata den un night club na strip dilanti di hotelnan. Varios testigo a confirma cu e tabata pata-pata y tin ta kere cu e tabata hasta droga. Si analisa su mensahenan riba rednan social, y e mensahe cu pintura riba su auto, mester por a sirbi pa dun’e e yudanza solicita. Na juni tambe el a manda mensahe cu un post. Awor famia y amigonan cu dolor. Jonathan no t’ey mas. Forsa na famia.
Algun mensahe cu nos a haya ta bisa e.o. mas duidelijk e no por ta. Ni si grita pa yudansa of den e caso aki skirbi "HELP ME" bo no ta haya e oido. Dus ken realmente ta worry?? Y esaki mi ta skirbi di mi mesun experencia. unda pa hopi tempo mi a trata di 'open up' y expresa mi mes y tur hende ta djis bisami "komt goed", "man up" of "tur hende tin problema". Te cu a yega e dia cu mi a coi e pistol y djis primi cu e barrel na mi cabes, djis ta cu e pistol a pega sino mi no t’akinan cu boso.
Esaki a pasa dilanti dos persona y ni un a lanta cabes pa puntra si tur cos ta ok, porta nan lo a reacciona despues sanger a spat riba nan. Un cos mi por bisa n’esnan cu ta struggle ta.. busca hendenan cu di berdad ta scuchabo y cu por mira bo persona (mas sigur un otro persona cu a of tambe ta struggle) y afuera di esey 'busca bo rason di bida, sino bo ta busca un rason pa morto'
Otro mensahe tabata dicon niun hende no ta tuma esaki serio, porta el a bise varios biaha. Pasobra e generation ki no tin compasion ni empathy. No tur cos pa hari. Paso hende ta pasando malo mental y kier ayudo, pero nan tin amigo of amigas nan cu no ta tuma cosnan serio.
Ta di spera cu loke cu e difunto aki a haci, ta un wake up call, pasobra tin hopi hende cu ta den mesun condición cu tambe tin e grito pa YUDANZA. No bin bisa cu no por, pasobra e departamento concerni falta di hende pa traha.

Aruba merece proteccion di nos medio ambiente na nivel di 5 strea
Siman pasa Prome Minister mr. Mike Eman conhuntamente cu Minister mr. Geoffrey Wever tabata presente n’e presentacion di e raport di Aruba Climate & Ocean Risk Vulnerability Index (CORVI). Gobierno ta poniendo enfasis riba e direccion unda nos isla lo tin cu bay pa cuido di nos medio ambiente. Esaki lo encera cambionan basta importante unda cu lo haci nos pais mas sostenibel y haci nos mas isla reciliente pa cambio climatico.
Prome Minister durante e mainta di presentacion di e estudio CORVI ta contento cu e estudio presenta unda cu e parti mas esencial t’e adaptacion cu nos tin cu haci ta un cambio den nos mindset.
“Nos tin cu realisa cu nos no mester biba unicamente pa tin hotel di 5 strea, pero nos mester tin calidad di 5 strea tambe, scol di 5 strea, bario di 5 strea, pero tambe protecion di nos miedo-ambiente na nivel di 5 strea” e Premier a remarca. Nos kier agrega, cu mirando con sushi Aruba ta, cu mester pone enfasis cu nos kier un isla limpi di 5 strea. Esaki no ta responsabilidad di Gobierno so, pero di henter e pais. For di dia cu a sera Dump di Parkientenbos, Aruba a bira mas sushi y te ainda no tin un solucion. Den e raport di CORVI, no tin mencion di nada pa converti Aruba un isla limpi di 5 strea.
Aruba ta duna un paso importante pa fortifica su recilencia climatico cu e presentacion final y publicacion di CORVI. E ta representa e culminacion di un proyecto di investigacion cu a dura un aña. Pesey nos di Den Noticia tin su dudanan pa di berdad logra di converti Aruba den un isla di 5 estrea na tur nivel. Ban stop di papia y pone man na accion.

Ley pa un, ley pa tur, no ta valido pa OM
Nos a tuma nota di un declaracion di Ministerio Publico, cu ta anuncia cu a dicidi pa bay den apelacion den e caso penal yama “Rixa” contra e sospechoso C.E., acusa di traficacion di hende, di smokkel di hende y di a pone tres persona traha pe ilegalmente durante varios periodo na 2024 y 2025.
Nos kier cuestiona aki, si “Ley pa un, ley pa tur”, no ta conta pa Ministerio Publico. Ultimamente cada biahe cu mencion ta ser haci, Ministerio Publico ta evita di menciona nomber di e acusado/sospechoso. Aki no tin nada di haci cu privacidad, pero si cu transparienca. Pueblo mester di sa di kende ta trata, pa pueblo ta adverti ddi un que otro delito.
Asina mes, pueblo lo haya sa tog nomber di un acusado/sospechoso, anto pakico protega su nomber. P.e. den e caso aki, Rixa, ta publica unicamente su inicial, C.E. Ora ta papia di transpariencia, Den Noticia si no ta sconde nada, cu tin di haci cu actonan criminal. Awe nos kier divulga cu aki ta trata di Haitiano di 51 aña y su nomber ta Chenet Estiverne.
Corte den Prome Instancia a condena e sospechoso, Chenet Estiverne pa un castigo di prison di 10 luna, di cual 4 luna ta condicional, cu un tempo di prueba di 2 aña, mas un boet di AWG 5.000. Pero tambe Corte a declara e Chenet Estiverne liber di e acusacion di traficacion di hende, anto ta riba e parti specifico aki di e decision, cu e apelacion ta dirigi.
Ministerio Publico ta considera e motivacion tras di e decision di Hues pa declara e sospechoso liber insuficiente. E consideracionnan di Corte t’asina limita cu pa Ministerio Publico no ta duidelijk riba kico e decision pa declara Chenet Estiverne liber, ta basa.
Mirando e gravedad di traficacion di persona como un crimen contra libertad personal y su impacto den comunidad, Ministerio Publico ta considera necesario pa Corte Superior di Husticia re-evalua e caso. E sentencia aki por ademas hiba na posible confusion den comunidad, particularmente bao di doñonan di bar unda muhernan ta traha den e industria sexual.
Actualmente no ta parce mucho cla kico t’e marco legal cu mester wordo aplica, ni kico ta permiti of kico ta prohibi den e trato cu trahadornan den e sector en cuestion. Ministerio Publico ta haya hopi importante pa bin claridad, tanto desde e punto di bista huridico como social.
Nos kier agrega, mirando e nacionalidad cu Cheneet Estiverne tin, esta Haitiano, si el a nacionalisa y awor ta Hulandes of no, pero cu ley mester brinda e posibilidad cu tur stranhero nacionalisa of no, keda deporta. Aruba no mester tipo di hendenan asina pa forma parti di nos forza laboral.

